เรื่องโดย อาภาวรรณ โสภณธรรมรักษ์ Team content www.thaihealth.or.th

ให้สัมภาษณ์โดย พญ.ยุพยง แห่งเชาวนิช รองประธานมูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย

ภาพประกอบ : นัฐพร  ชุ่มลือ Team content www.thaihealth.or.th และแฟ้มภาพ

“ให้กายเราใกล้กัน ให้ดวงตาใกล้ตา ให้ดวงใจเราสองเชื่อมโยงผูกพัน.......” สายสัมพันธ์ที่เชื่อมโยงกันอย่างลึกซึ้งระหว่างแม่และลูก นับจากการตั้งครรภ์ เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ จนกระทั่งลูกเติบโตขึ้นตามวัย บ่งบอกได้อย่างชัดเจนว่า ไม่มีสิ่งใดที่จะขวางกั้นความรัก ความห่วงใย และทุกๆ ความรู้สึกระหว่างแม่กับลูกได้

หากพูดถึงเรื่องการคลอดลูกในยุคปัจจุบันไม่ว่าจะคลอดแบบธรรมชาติ หรือการผ่าคลอดก็ตาม วินาทีแรกของการพบปะ มองหน้าซึ่งกันและกันของแม่กับลูกก็ได้ทักทอสายใยแห่งความรักทันที และนับจากนาทีของการให้นมลูก สายสัมพันธ์ได้ถูกโยงใยและห่อหุ้มความรักความผูกพันระหว่างแม่ลูกไว้โดยไม่ต้องมีสิ่งใดมารั้งรอ

มีข้อมูลวิชาการ หรือบทความต่างๆ ได้พูดถึงประโยชน์ของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ที่ต่างยืนยันหนักแน่นว่า ประโยชน์ของนมแม่ช่วยปกป้องและสร้างภูมิคุ้มกันทั้งร่างกาย จิตใจ และพัฒนาสมองของลูกน้อยได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ โดยที่ไม่มีสิ่งไหนมาเทียบเคียงได้เลย แต่เส้นทางของการให้นมแม่อย่างเดียว 6 เดือน และให้นมแม่คู่อาหารตามวัยจนถึง 2 ขวบหรือมากกว่านั้นให้ประสบความสำเร็จ แม่จะต้องผ่านปัญหาและอุปสรรคมากมาย

จากข้อมูลรายงานการสำรวจสถานการณ์เด็กและสตรีในประเทศไทย ครั้งที่ 5 ซึ่งจัดทำโดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ พบว่า มีแม่ที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ล้วนถึง 6 เดือน เพียงร้อยละ 23 ส่วนแม่ที่สามารถให้นมลูกได้ถึง 2 ปี มีเพียงร้อยละ 16 ซึ่งยังเป็นสัดส่วนที่น้อยมาก เพื่อเป็นการกระตุ้นเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ 1-6-2 จึงเป็นรหัสที่มูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้สื่อสารถึงแม่ทั่วประเทศไทย โดย 1. หมายถึง ให้ลูกกินนมแม่ 1 ชั่วโมงแรกหลังคลอด , 6 หมายถึง นมแม่อย่างเดียว 6 เดือนแรกและ 2 หมายถึง นมแม่ต่อเนื่อง 2 ปี หรือ นานกว่านั้น

แต่เส้นทางสู่การประสบความสำเร็จในการให้นมแม่ไม่เพียงแค่รหัส 1-6-2 เท่านั้น หากแต่ 14 วันหลังการคลอดก็นับเป็นช่วงเวลาเริ่มต้นสำคัญที่นำไปสู่การประสบความสำเร็จในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ “ระบบการคลอดปัจจุบันกับเมื่อก่อนมีความแตกต่างกัน คือ เมื่อคุณแม่ท้องแรกคลอดแบบธรรมชาติ จะต้องอยู่ในโรงพยาบาล 5 วันหลังคลอด หากผ่าคลอดจะอยู่ 7 วัน แต่ปัจจุบันคุณแม่ท้องแรกคลอดแบบธรรมชาติอยู่ในโรงพยาบาล 2 วันครึ่ง และหากผ่าคลอดจะอยู่ 4 วัน”   พญ.ยุพยง แห่งเชาวนิช รองประธานมูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย เล่าถึงกระบวนการหลังคลอดของคุณแม่ และอธิบายเพิ่มเติมว่า ระหว่างที่แม่อยู่ในโรงพยาบาลนั้นจะต้องเรียนรู้เรื่องการให้นมแม่กับลูกน้อย อุ้มลูกให้ถูกวิธี ให้ลูกดูดนมอย่างถูกต้อง ระยะเวลาในการให้นม รวมไปถึงพฤติกรรมต่างๆ ของลูกที่แสดงออกมาเพื่อสื่อสารกับแม่

“ถ้าแม่ไม่ได้รับความรู้เรื่องการเลี่ยงลูกด้วยนมแม่ไม่เพียงพอในช่วง 7-14 วันหลังคลอด จะทำให้ไม่เข้าใจการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้อย่างถูกต้อง รวมไปถึงการดูแลและสังเกตพฤติกรรมลูก สิ่งเหล่านี้ ทำให้เราต้องกลับมาทบทวนว่า นี่คือช่องว่างของปัญหาที่เกิดขึ้น และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องต้องต้องแก้ไข” พญ.ยุพยง เผย

แต่ระบบของการช่วยเหลือแม่หลังคลอดในประเทศไทยยังไม่เอื้ออำนวยมากนัก เวลาในการจำหน่ายแม่กลับบ้านหลังคลอดก็มีเวลาเพียงไม่นาน ดังนั้นช่วงเวลาที่แม่ยังอยู่ในโรงพยาบาล แพทย์และพยาบาล จะต้องสอน ช่วยเหลือ และประเมินการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ รวมไปถึงการให้สื่อต่างๆ ที่เป็นความรู้ที่แม่ควรทราบ ซึ่งที่ผ่านมาแค่เรื่องการสอนอุ้มลูกไม่เพียงพอ เพราะแม่มีคำถามมากมายที่อยากถามระหว่างการเลี้ยงลูก ดังนั้นบุคลากรทางการแพทย์ที่มีความรู้เรื่องนมแม่ต้องให้ความรู้อย่างชัดเจน

“ช่วงเวลา 14 วัน น่าจะเพียงพอในการที่แม่และลูกเรียนรู้พฤติกรรมซึ่งกันและกัน และแก้ไขปัญหาเรื่องนมแม่ที่เกิดขึ้น เช่น นมไม่พอ วิธีการให้ลูกดูดนมถูกวิธี การดูว่าลูกกินนมอิ่มหรือเพียงพอไหม สังเกตสีหน้าแววตา หรือการนอนหลับของลูก”  รองประธานมูลนิธิศูนย์นมแม่ฯ ย้ำ

เส้นทางในการประสบความสำเร็จเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ นับได้ว่าขึ้นอยู่กับก้าวย่างใน 14 วันแรกหลังคลอด ถ้าแม่มีความรู้ความเข้าใจเรื่องการให้นมแม่ จะทำให้แม่เลี้ยงลูกอย่างถูกต้อง รวมถึงเรียนรู้และเข้าใจในพฤติกรรมของลูกที่ต้องการจะสื่อสารกับแม่ผ่านทางสายตา ท่าทาง สัมผัส ที่ผู้เป็นแม่เท่านั้นจะเข้าใจและรู้สึกถึงความต้องการนั้น

อ่านบทความเกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เพิ่มเติมได้ที่

1. ไม่แยกแม่ลูก-ส่งเสริมลูกกินนมแม่หลังคลอดทันที https://bit.ly/2GI2751

2.ทำไมต้องเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ https://bit.ly/2IG82Ju

3.ขับเคลื่อนมหัศจรรย์ 1,000 วันแรกแห่งชีวิต https://bit.ly/2IHkyZp

4.ข้อกังวลใจแม่หลังคลอด https://bit.ly/2Ll4xdg

5.ความจริง “นมแม่-นมผง” ที่พ่อแม่ต้องรู้ https://bit.ly/2wpI7SQ